Door: Paul Hazebroek
‘s Winters baden of zwemmen in open water – voor de gezondheid of als ritueel – is ouder dan de weg naar Rome. De Griekse arts Hippocrates geloofde in de helende werking van koud water. De Germanen deden ook al aan winterzwemmen, zoals valt te lezen in ‘Das Buch vom Winterschwimmen’ (1996). Om hun lichaam te harden. Zo’n achthonderd jaar later was Karel de Grote een fervent winterzwemmer. In Rusland is ’s winters koud baden ook al eeuwen een religieus ritueel. Zelfs de tsaren deden er aan mee, vanuit hun paleis in Sint-Petersburg in een wak in de rivier de Neva. En ook in Scandinavische landen is het een traditie, zoals het Finse ‘avantouinti’ (ijsgat-zwemmen). Dichter bij huis hakte twee eeuwen geleden de Duitse schrijver en filosoof Goethe ’s winters een wak in het ijs voor een koud bad.
IJszwemmen als sport
Simpel gezegd mag je spreken van ijszwemmen als je zwemt in water onder de 5oC. Boven de 5 oC is het in principe winterzwemmen.
In 2009 richtte in Zuid-Afrika ijszwemkampioen en voormalige zakenman Ram Barkai (1957) samen met vier zwemkompanen de International Ice Swimming Association (IISA) op. Met als doel ijszwemmen wereldwijd te promoten en er een internationale wedstrijdsport van te maken. De IISA introduceerde de IJs Mijl (1609,34m) als het hoogst haalbare persoonlijk doel en in 2014 de 1km als langste wedstrijdafstand. De ambitie van de IISA is om ijszwemmen ook onderdeel te maken van de Olympische Winterspelen. De verwachting is dat daar ijszwemmers uit zo’n dertig landen aan mee zullen doen. Overigens organiseert de International Winter Swimming Association (IWSA) sinds 2000 om het jaar de wereldkampioenschappen winterzwemmen.
IISA Nederland is opgericht op 4 september 2017 ter bevordering en promotie van ijszwemmen in ons land. Het Nederlands Kampioenschap ijszwemmen wordt al sinds 2015 gehouden in zwembad De Waterdam te Volendam. De organisatie van dit kampioenschap was in handen van de Openwater Swimming Club. In 2016 vond het eerste Fries kampioenschap IJszwemmen plaats, in Stiens bij Leeuwarden. In 2017 kwam daar de Amstel Ice Swim bij en in 2019 volgde ook de Green Heart Ice Swim.
IJszwemmen wordt ‘hot’
Vanaf zeg 1970 werd het ’s winters in open water zwemmen gaandeweg meer populair, om niet te zeggen ‘hot’. Aangemoedigd door Ram Barkai en andere beroemde eigentijdse ijszwemmers als de Canadese Lynn Cox en de Brit-Zuidafrikaan Lewis Gordon-Pugh. En in eigen land door onder meer ijszwemkampioen Fergil Hesterman en ‘The Iceman’ Wim Hof.
Rusland alleen telt een slordige twee miljoen ‘walrussen’. Waaronder een dame van diep in de tachtig, die blijkens een filmpje op internet na een ijsbad nog in de sneeuw rolt ook. In Finland zijn het er ruim honderdduizend. Maar ook elders in Europa, Noord-Amerika en Australië groeit het leger ‘ijsberen’, ‘zeehonden’ en ‘robben’. In ‘Down Under’ claimt de in 1921 opgerichte Bronte Splashers Winter Swimming Club zelfs de oudste winterzwemclub ter wereld te zijn. Maar daar zal de Coney Island Polar Bear Club in New York het wel niet mee eens zijn, want die bestaat sinds 1903. En dan is er ook nog China, met naar zeggen 141 winterzwemorganisaties met totaal ruim tweehonderdduizend leden.